Το ήπαρ και η λειτουργία του

Το ήπαρ (συκώτι) είναι ένα ζωτικό όργανο που βρίσκεται στο επάνω δεξιό τμήμα της κοιλιάς. Με βάρος περίπου 1,5 κιλό, εκτελεί πολλαπλές σωματικές λειτουργίες: μετατρέπει θρεπτικά συστατικά που προέρχονται από την τροφή σε βασικά συστατικά του αίματος, εναποθηκεύει βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία, ρυθμίζει την πήξη του αίματος, παράγει πρωτεΐνες και ένζυμα, διατηρεί ορμονικές ισορροπίες και εξουδετερώνει ουσίες, που θα μπορούσαν να
βλάψουν το σώμα. Επίσης, το ήπαρ παράγει ουσίες που βοηθούν το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα να καταπολεμήσει τις λοιμώξεις, να αποβάλλει τα βακτήρια από το αίμα ενώ  παράγει και τη χολή, που είναι απαραίτητη για την πέψη.

ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ – ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗΣ

Οι ηπατικές νόσοι μπορεί να μην προκαλούν συμπτώματα στην αρχή ή τα συμπτώματα να είναι ασαφή, όπως αδυναμία, εύκολη κόπωση και αδιαθεσία. Στις οξείες ηπατικές νόσους τα πιο κοινά συμπτώματα σχετίζονται με προβλήματα στον μεταβολισμό της χολερυθρίνης, όπως ίκτερος, σκούρα ούρα και ανοικτόχρωμα κόπρανα, μαζί με απώλεια όρεξης, ναυτία, εμετό και διάρροια. Τα συμπτώματα χρόνιων ηπατικών νόσων μπορεί να περιλαμβάνουν ίκτερο, σκούρα ούρα, πρήξιμο στην κοιλιά, φαγούρα, ανεξήγητη απώλεια ή αύξηση βάρους και κοιλιακό άλγος. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να μην εμφανιστούν παρά μόνο όταν η ασθένεια φθάσει σε προχωρημένο στάδιο.
Στις περισσότερες περιπτώσεις η ηπατική ανεπάρκεια αντιμετωπίζεται συντηρητικά, με φάρμακα και δίαιτα. Λίγες είναι οι περιπτώσεις που οδηγούνται στο χειρουργείο. Στο τελικό στάδιο της ηπατικής ανεπάρκειας, όταν πια έχει εξαντληθεί κάθε περιθώριο για την συντηρητική αντιμετώπιση, εξετάζεται το ενδεχόμενο της μεταμόσχευσης ήπατος.
Αιτίες που μπορούν να οδηγήσουν ένα ασθενή σε τελικού σταδίου ανεπάρκεια ήπατος είναι:

1. Ατρησία των χοληδόχων αγγείων. Αποτελεί τη συχνότερη αιτία μεταμόσχευσης ήπατος σε παιδιά.
2. Ηπατίτιδες C, Β.
3. Κίρρωση ήπατος από: αλκοόλ, συγγενείς παθήσεις του ήπατος, πρωτοπαθή χολική κίρρωση, σκληρυντική χολαγειίτιδα.
4. Ηπατική ανεπάρκεια που προκαλείται από τοξικούς παράγοντες, όπως τα δηλητηριώδη μανιτάρια ή τη λήψη υπερβολικής δόσης ορισμένων φαρμάκων.
5. Καρκίνος του ήπατος,  όπως το ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα.

ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗ ΛΙΣΤΑ (ΠΡΟΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ)

Η  λίστα για μεταμόσχευση ήπατος διακρίνεται στην επείγουσα και στην χρόνια. Στην επείγουσα λίστα εντάσσονται οι ασθενείς με κεραυνοβόλο ηπατική ανεπάρκεια, ή εάν το μεταμοσχευμένο ήπαρ δεν λειτουργήσει με επάρκεια. Στην χρόνια λίστα εντάσσονται όλοι οι υπόλοιποι ασθενείς. Προηγείται ένας λεπτομερής έλεγχος όλων των συστημάτων του οργανισμού. Στόχος είναι να εκτιμηθεί με ακρίβεια η αιτία της ηπατικής βλάβης, η πιθανότητα υποτροπής της στο μόσχευμα, το προσδόκιμο επιβίωσης του ασθενούς, οι συνυπάρχουσες επιπλοκές( πχ. ασκίτης, κιρσοί οισοφάγου κλπ) καθώς και η δυνατότητα του ασθενούς να ανταπεξέλθει στην επέμβαση. Χρήσιμα είναι διάφορα συστήματα εκτίμησης της βαρύτητας της κατάστασης του ασθενούς όπως το Child- Puch και το MELD score.

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ

Η κατανομή των καρδιακών μοσχευμάτων γίνεται με βάση την ομάδα αίματος, τις σωματομετρικές διαστάσεις του λήπτη σε σχέση με τον δότη, το χρόνο αναμονής στη λίστα καθώς και τον δείκτη βαρύτητας της κατάστασης του λήπτη (ΦΕΚ 973/1996).

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Η μεταμόσχευση του ήπατος αποτελεί την πιο δύσκολη και περίπλοκη χειρουργική πράξη σε όλη την ιατρική. Προηγείται ένας ταχύς επανέλεγχος της παρούσας κατάστασης του ασθενή, με στόχο να εξασφαλισθεί η δυνατότητα να αντεπεξέλθει στην βαρεία επέμβαση. Στην επέμβαση μπορεί να απαιτηθεί μεγάλος αριθμός μονάδων αίματος και παραγώγων του. Αφαιρείται το πάσχον ήπαρ και αντικαθίσταται με το μόσχευμα . Η επέμβαση διαρκεί συνήθως γύρω στις 6 ώρες. Μετά το τέλος της , ο ασθενής μεταφέρεται στην μονάδα εντατικής νοσηλείας όπου παραμένει ώσπου να ομαλοποιηθεί η λειτουργία του μοσχεύματος. Στην συνέχεια η νοσηλεία του συνεχίζεται στην κλινική

ΠΟΡΕΙΑ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗΣ - ΕΠΙΒΙΩΣΗ

Η μεταμόσχευση του ήπατος έχει αλλάξει την εξέλιξη της βαριάς μη αναστρέψιμης οξείας ή χρόνιας  ηπατικής ανεπάρκειας από οποιαδήποτε αιτία. Πριν από τη μεταμόσχευση οι ασθενείς με προχωρημένη ηπατοκυτταρική ανεπάρκεια απεβίωναν μέσα σε μήνες ή λίγα χρόνια. Σήμερα, το 80-90% των ασθενών που μεταμοσχεύονται επιβιώνει τον πρώτο χρόνο, ενώ η 5ετής και η 10ετής επιβίωση ανέρχεται στο 70 % και 65 %, με εξαιρετική ποιότητα ζωής (European Liver Transplant Registry, www.eltr.com).

http://www.eom.gr/