Το μέλλον στην αιμοκάθαρση και τη μεταμόσχευση νεφρών

Τα τελευταία χρόνια η βιοτεχνολογία έχει επικεντρωθεί στην αναζήτηση τεχνικών υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας, που να προσομοιάζουν με τη φυσιολογική νεφρική λειτουργία. Στόχος είναι η ελάττωση της νοσηρότητας και θνητότητας του πληθυσμού των αιμοκαθαιρούμενων ασθενών, που σήμερα υπολογίζονται στην Ελλάδα σε περισσότερους από 10.000. Καθώς, μάλιστα, η προσφορά νεφρικών μοσχευμάτων παραμένει «φτωχή» στη χώρα μας, οι νέες,
εξελιγμένες εφαρμογές τεχνητού νεφρού, αποκτούν μοναδική σημασία για την επιβίωση των

ασθενών μέχρι την εύρεση του πολύτιμου μοσχεύματος.

Σημεία κλειδιά για την μεταμόσχευση του μέλλοντος είναι η φαρμακευτική αγωγή που θα κρύβει τις λιγότερες δυνατόν παρενέργειες και θα επιφέρει το καλύτερο αποτέλεσμα, η βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών, η μείωση των επιπλοκών από άλλα συστήματα του οργανισμού, η μεταμόσχευση νεφρού σε ασθενείς με συνθήκες που σήμερα είναι είτε απαγορευτικές είτε δύσκολες, καθώς και η ανάπτυξη καλύτερων χειρουργικών τεχνικών.

Η ποιότητα της αιμοκάθαρσης σήμερα

Πρόσφατες διεθνείς μελέτες κατέδειξαν ότι η αμφίβολη ποιότητα ή η κακή χρήση των καθετήρων της αιμοκάθαρσης, η μειωμένη διάρκεια της διύλισης και η μη αντιμετώπιση της αναιμίας, συνηγορούν για την αύξηση της θνησιμότητας. Τόσο, λοιπόν, η αποτελεσματικότητα της αιμοκάθαρσης, όσο και η βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών με χρόνια νεφρική νόσο τελικού σταδίου, εξαρτώνται από την ορθή χρήση των εφαρμογών στα κέντρα αιμοκάθαρσης. Αυτό προϋποθέτει καλή κλινική παρατήρηση και προσεκτική συλλογή παραμέτρων και δεδομένων που αφορούν στον ασθενή.

Τεχνικές αιμοκάθαρσης

Το ζήτημα της επιλογής «αιμοκάθαρσης υψηλής ροής» ή «αιμοδιαδιήθησης υψηλής απόδοσης» , για το ποια από τις δύο μεθόδους εξασφαλίζει μεγαλύτερο προσδόκιμο επιβίωσης, θα εξαρτηθεί από τις μελλοντικές διεθνείς μελέτες, καθώς απαιτούνται περισσότερα δεδομένα. Όποιο και αν είναι, πάντως, το αποτέλεσμα, το μέλλον της αιμοκάθαρσης αναμένεται να αλλάξει στο μέλλον, ως αποτέλεσμα των τεχνικών βελτιώσεων στα μηχανήματα τεχνητού νεφρού και στις εξελίξεις που συντελούνται στον τομέα της μεταμόσχευσης.

Νεφρά και καρδιαγγειακό σύστημα

Βασικό σημείο κλειδί για μια μελλοντική, επιτυχή μεταμόσχευση, είναι ο περιορισμός των παρενεργειών από τη φαρμακευτική αγωγή για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Κι αυτό διότι δεν αρκεί η αποκατάσταση της νεφρικής λειτουργίας, αλλά και η απάλειψη του κινδύνου επιπλοκών από άλλα συστήματα του οργανισμού, ιδίως το καρδιαγγειακό. Ως γνωστόν, η κύρια αιτία θανάτου σε ασθενείς που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση είναι η καρδιαγγειακή νόσος, ενώ, αμφίδρομα, οι βλάβες στα αγγεία επιβαρύνουν τη λειτουργία των νεφρών. Η προσπάθεια, λοιπόν, νεφρολόγων και αγγειολόγων στρέφεται στην φαρμακευτική αγωγή που θα πρέπει να ακολουθεί ο αιμοκαθαιρόμενος ασθενής ώστε να αποφεύγεται η επιβάρυνση των δύο συστημάτων.

Το παράδοξο της Ιαπωνίας

Ένας από τους βασικούς προγνωστικούς δείκτες για την πιθανή εκδήλωση στεφανιαίας νόσου, ιδίως σε ασθενείς που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση, είναι ο δείκτης της αντιδρώσας πρωτεϊνης C, γνωστός και ως CRP. Πρόσφατα, λοιπόν, παρατηρήθηκε στην Ιαπωνία το εξής παράδοξο: Τιμές του δείκτη CRP (συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που χαρακτηρίζονταν «φυσιολογικές») βρέθηκε να σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο θανάτου, ενώ, επίσης κατά παράδοξο τρόπο, βρέθηκε ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η αύξηση των επιπέδων του ουρικού οξέος παρουσίαζε προστατευτική δράση. Πρόκειται για ευρήματα που θέτουν νέες προκλήσεις στην αξιολόγηση των ασθενών με νεφρική και αγγειακή επιβάρυνση.

Η μεταμόσχευση νεφρού

Η μεταμόσχευση εξακολουθεί, βέβαια, να είναι η προτιμώμενη θεραπεία για ασθενείς με νεφρική νόσο τελικού σταδίου, καθώς συνδέεται με βελτιωμένη ποιότητα ζωής, διπλασιασμό της επιβίωσης των ασθενών, αλλά και με ουσιαστικά οικονομικά οφέλη για την υγεία. Είναι ενδεικτικό ότι με την τρέχουσα ανοσοκαταστολή, στο 75% όσων ασθενών πήραν μόσχευμα από ζώντα δότη και στο 60% όσων πήραν μόσχευμα από πτωματικό δότη, το μόσχευμα παρουσιάζει επιβίωση που φτάνει τα δέκα χρόνια. Πολλές από τις χειρουργικές καινοτομίες που έχουν βελτιώσει την επιτυχία της μεταμόσχευσης νεφρού σημειώθηκαν, κατά τα πρώτα χρόνια, με τεχνικές που ήταν «δανεικές» από την αγγειοχειρουργική και την ουρολογία. Είναι πιθανό ότι μεγάλο μέρος της καινοτομίας του μέλλοντος θα λάβει χώρα ακριβώς στον τομέα της χειρουργικής των μεταμοσχεύσεων.

Επιλέγοντας τον ιδανικό λήπτη

Το ζήτημα της επιλογής των υποψηφίων για μεταμόσχευση σε ένα πληθυσμό που γερνάει, είναι ένα πρόβλημα που επηρεάζει όλους τους νεφρολόγους στις χώρες της Δύσης. Το κλειδί για τον χειρουργό, εφόσον το μόσχευμα προέρχεται από πτωματικό δότη, είναι η επιλογή του κατάλληλου λήπτη, ώστε να διασφαλίζεται το καλύτερο αποτέλεσμα στη μεταμόσχευση και ο περιορισμός του κινδύνου απόρριψης του μοσχεύματος. Αυτό δεν σημαίνει ότι κάποιοι υποψήφιοι για μεταμόσχευση απορρίπτονται, αλλά ότι πρέπει να προηγηθούν προσπάθειες βελτιστοποίησης της κλινικής τους εικόνας και περιορισμός κάποιων παραγόντων, όπως η παχυσαρκία, που μπορεί να οδηγήσουν σε αποτυχία της επέμβασης ή σε απόρριψη του μοσχεύματος.

Βελτιώνοντας την «εικόνα» του νεφρού

Ο ρόλος των νέων ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων είναι καθοριστικός για τη μακροπρόθεσμη επιβίωση του μοσχεύματος μετά τη μεταμόσχευση. Μια σημαντική πρόσφατη καινοτομία, η οποία γίνεται τώρα αποδεκτή από την επιστημονική κοινότητα, είναι η εφαρμογή της μηχανικής διαπότισης του νεφρού. Μια μέθοδος η οποία δίνει τη δυνατότητα στον χειρουργό να βελτιστοποιήσει το νεφρό με φάρμακα, ώστε να αποφύγει τους τραυματισμούς στη διάρκεια της επέμβασης μεταμόσχευσης ή να πετύχει καλύτερη ανοσολογική απόκριση και συμβατότητα του μοσχεύματος.

http://www.healthpress.gr