Διατροφικές συμβουλές για τους νεφροπαθείς που κάνουν αιμοκάθαρση

Η διατροφική υποστήριξη των αιμοκαθαιρόμενων ασθενών έχει καθοριστική σημασία για την πορεία της νόσου. Η δίαιτα των νεφροπαθών αποτελεί μια από τις πιο περιοριστικές δίαιτες, αλλά η συμμόρφωση με αυτή μειώνει τους κινδύνους και κάνει τις συνεδρίες πιο εύκολες.

Πάντως, στο στάδιο της αιμοκάθαρσης πλέον υπάρχει μεγαλύτερη ελευθερία στη δίαιτα σε σχέση με τα προηγούμενα στάδια της νεφρικής ανεπάρκειας.

Σε γενικές γραμμές, χρειάζεται περιορισμός

 στα προσλαμβανόμενα υγρά (ανάλογα με τον όγκο των αποβαλλόμενων ούρων), περιορισμένη

πρόσληψη νατρίου, καλίου, φωσφόρου και επαρκής πρόσληψη πρωτεΐνης και ασβεστίου.

Ωστόσο, η διατροφή στους αιμοκαθαιρόμενους ασθενείς πρέπει να εξατομικεύεται, αφού υπάρχει μεγάλη ποικιλομορφία (ως προς την ηλικία, το φύλο, τη σωματική διάπλαση κτλ) και πολλές συννοσηρότητες (σακχαρώδης διαβήτης, καρδιαγγειακή νόσος κτλ) στους ασθενείς αυτούς.

Η μεσογειακή διατροφή μπορεί και ενδείκνυται να εφαρμοστεί στους ασθενείς που κάνουν αιμοκάθαρση, αλλά με κάποιους περιορισμούς και συγκεκριμένα συστήνεται:

• Να μην προσθέτουν αλάτι στα φαγητά και να αποφεύγουν όλα τα αλμυρά τρόφιμα (π.χ. τυριά, ελιές κτλ).
• Από αμυλούχα τρόφιμα να αποφεύγουν τις πατάτες, τον πουρέ και το καλαμπόκι (κυρίως όσοι έχουν υψηλά επίπεδα καλίου), ενώ όσοι έχουν υψηλά επίπεδα φωσφόρου πρέπει να περιορίσουν και τα προϊόντα ολικής άλεσης αλλά και τη βρώμη.
• Να καταναλώνουν λαχανικά αφού έχουν πολλές βιταμίνες και φυτικές ίνες, αλλά να αποφεύγουν όσα έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε κάλιο (όπως η ντομάτα, το σπανάκι, οι αγκινάρες και τα μανιτάρια). Για να μειωθεί η περιεκτικότητα των λαχανικών σε κάλιο συστήνεται ο τεμαχισμός τους και κατόπιν ο βρασμός τους (για τουλάχιστον 30 λεπτά
• Να καταναλώνουν όσπρια και λαδερά φαγητά 1 φορά την εβδομάδα, αλλά πριν τα μαγειρέψουν να τα αφήνουν στο νερό για 6-8 ώρες και στη συνέχεια να πραγματοποιούν δύο διαδοχικούς βρασμούς (πετώντας το νερό). Προτιμότερες είναι οι φακές, τα φασολάκια, οι μπάμιες, ο αρακάς και οι μελιτζάνες, αλλά καλό θα ήταν να μαγειρεύονται με ελάχιστη ποσότητα ντομάτας προκειμένου να μην αυξηθεί κι άλλο το περιεχόμενο τους σε κάλιο.
• Να καταναλώνουν φρούτα καθημερινά, αφού έχουν πολλές βιταμίνες και αντιοξειδωτικά, αλλά να αποφεύγουν τη μπανάνα, το πορτοκάλι, το ακτινίδιο, το ρόδι, το σύκο και το πεπόνι, λόγω της μεγάλης περιεκτικότητάς τους σε κάλιο. Όλα τα φρούτα αποτελούν σημαντική πηγή καλίου, για αυτό συστήνεται να καταναλώνονται χωρίς τη φλούδα και τεμαχισμένα σε μικρά κομμάτια, ενώ σε περίπτωση που είναι πολύ αυξημένα τα επίπεδα καλίου συστήνεται η κατανάλωσή τους να γίνεται με τη μορφή κομπόστας.
• Τα γαλακτοκομικά προϊόντα έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε φώσφορο, οπότε πρέπει να είναι περιορισμένα σε 1 μερίδα/ ημέρα και να επιλέγονται κυρίως όσα είναι χαμηλά σε λιπαρά (1,5-2%).
• Τα ψάρια έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε φώσφορο, αλλά αποτελούν και καλή πηγή ω-3 λιπαρών οξέων, επομένως συστήνεται να καταναλώνονται 1-3 φορές/ εβδομάδα (ανάλογα με τα επίπεδα φωσφόρου στο αίμα και ανάλογα με τις οδηγίες του γιατρού για τη χρήση δεσμευτών φωσφόρου). Τα θαλασσινά και τα οστρακοειδή συστήνεται να αποφεύγονται, αφού έχουν πολλή υψηλή συγκέντρωση φωσφόρου.
• Τα πουλερικά συστήνεται να καταναλώνονται 1-2 φορές/ εβδομάδα, ενώ το κόκκινο κρέας πρέπει να είναι περιορισμένο σε 2-3 φορές/ μήνα.
• Τα αυγά αποτελούν την ιδανική πρωτεΐνη και το ασπράδι αυγού μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σαν συμπλήρωμα διατροφής εφόσον οι λοιποί διατροφικοί περιορισμοί δεν επιτρέπουν την επαρκή πρωτεϊνική πρόσληψη. Βέβαια, τα αυγά και τα ασπράδια πρέπει να καταναλώνονται βραστά και όχι τηγανιτά.
• Να αποφεύγουν τις σούπες, το ζελέ, το γάλα, τους φρουτοχυμούς, τα ροφήματα και άλλα υγρά τρόφιμα, διότι η προσλαμβανόμενη ποσότητά τους επιβαρύνει με πρόσθετα υγρά τον οργανισμό.
• Τα γλυκά έχουν θέση στη διατροφή των νεφροπαθών, αλλά όσα έχουν παρασκευαστεί με υποκατάστατα ζάχαρης για τους διαβητικούς ασθενείς, όσα δεν έχουν σοκολάτα για τους ασθενείς που έχουν υψηλά επίπεδα καλίου και όσα δεν έχουν κρέμα για τους ασθενείς που έχουν υψηλά επίπεδα φωσφόρου.
• Να αποφεύγουν τους ξηρούς καρπούς (ανάλατους και μη) λόγω της αυξημένης περιεκτικότητας σε φώσφορο.
• Να χρησιμοποιούν το ελαιόλαδο σαν το κύριο μαγειρικό έλαιο.
• Να προσέχουν την κατανάλωση αναψυκτικών και καφέδων, διότι έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε κάλιο και σε φώσφορο, αλλά και επειδή πρέπει να αφαιρούνται από τον επιτρεπόμενο όγκο των προσλαμβανόμενων υγρών.
• Να διαβάζουν προσεκτικά τις ετικέτες τροφίμων σε όλα τα συσκευασμένα τρόφιμα, κυρίως σε ότι αφορά την περιεκτικότητα σε νάτριο (Na), κάλιο (Κ), φώσφορο (P).

• Λόγω των πολλών διατροφικών περιορισμών αρκετά συχνά χρειάζεται η χορήγηση συμπληρωμάτων βιταμινών ή ιχνοστοιχείων αλλά, η λήψη των όποιων συμπληρωμάτων διατροφής πρέπει να γίνεται αυστηρά με βάση τις ιατρικές οδηγίες, αφού υπάρχει κίνδυνος υπερδοσολογίας και τοξικότητας. Επίσης, η χρήση των δεσμευτών φωσφόρου πρέπει να γίνεται με σύνεση και σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού.

• Οι αιμοκαθαιρόμενοι ασθενείς, συχνά χάνουν τη μυική τους μάζα (ακόμα και αν είναι υπέρβαροι), για αυτό το λόγο και η διατροφή τους πρέπει να είναι επαρκής σε πρωτεΐνη.

  Η άσκηση αποτελεί τον μοναδικό τρόπο για την αύξηση της μυϊκής μάζας, εφόσον καλύπτονται οι πρωτεϊνικές και ενεργειακές ανάγκες, ενώ μπορεί να γίνει και στο πλαίσιο της καθημερινής δραστηριότητας ή ακόμα και κατά τη διάρκεια της συνεδρίας της αιμοκάθαρσης, φυσικά και στις δύο περιπτώσεις με την καθοδήγηση εξειδικευμένων γυμναστών.

  Συμπερασματικά, κάθε αιμοκαθαιρόμενος ασθενής πρέπει να επισκεφτεί από τις πρώτες κιόλας συνεδρίες στον τεχνητό νεφρό έναν κλινικό διαιτολόγο προκειμένου να του δοθεί ένα εξατομικευμένο διαιτολόγιο, προσαρμοσμένο στις διατροφικές του ανάγκες και στους εκάστοτε διατροφικούς του περιορισμούς, στα επιπρόσθετα προβλήματα υγείας και που θα συνάδει με τις προτιμήσεις και τις συνήθειές του.

  Στη συνέχεια, ο ασθενής πρέπει να εκπαιδευτεί στοχευμένα ώστε να μπορεί να υπολογίσει μόνος του τη διατροφική του πρόσληψη, να μπορεί να προσαρμόσει τη διατροφή του σε ενδεχόμενες αλλαγές στους βιοχημικούς δείκτες (π.χ αύξηση τιμών καλίου κτλ.), αλλά και για να μπορεί να συμμετέχει σε όλες τις κοινωνικές δραστηριότητες που περιλαμβάνουν φαγητό.

  Τέλος, η εκγύμναση στους αιμοκαθαιρόμενους ασθενείς όχι μόνο δεν αντενδείκνυται αλλά επιβάλλεται για τη διατήρηση ενός υγιούς μυϊκού συστήματος.

• https://www.nephron.gr

• https://www.dwrea-zois.gr