«Η δεύτερη ανάσα»: Η μάχη που δίνει μία ασθενής με την απόρριψη μοσχεύματος

Η μεταμόσχευση οργάνων αποτελεί θαύμα της σύγχρονης ιατρικής. Όμως, ακόμη και το πιο επιτυχημένο χειρουργείο, χρειάζεται συνεχή ιατρική παρακολούθηση, γιατί το ανοσοποιητικό σύστημα του λήπτη μπορεί να αναγνωρίσει το μόσχευμα ως «ξένο» και να το επιτεθεί. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται απόρριψη.

Η απόρριψη ταξινομείται ανάλογα με τον χρόνο που εμφανίζεται, αλλά και με βάση το όργανο που έχει μεταμοσχευθεί. Η έγκαιρη αναγνώριση και η άμεση ιατρική παρέμβαση είναι καθοριστικές για την επιβίωση του μοσχεύματος και του ίδιου του ασθενή.

---

Τύποι απόρριψης με βάση τον χρόνο

• Υπεροξεία απόρριψη
  Εμφανίζεται μέσα σε λεπτά ή ώρες από τη μεταμόσχευση. Οφείλεται σε ήδη υπάρχοντα αντισώματα που επιτίθενται άμεσα στο μόσχευμα, προκαλώντας θρόμβωση και νέκρωση. Είναι σπάνια σήμερα, χάρη στον λεπτομερή προμεταμοσχευτικό έλεγχο.

• Οξεία απόρριψη
  Εμφανίζεται μέσα σε ημέρες ή εβδομάδες, κάποιες φορές και μήνες. Πρόκειται για αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος (κυρίως Τ-λεμφοκυττάρων) κατά των κυττάρων του μοσχεύματος. Συχνά είναι αναστρέψιμη εάν αντιμετωπιστεί έγκαιρα με ανοσοκατασταλτικά φάρμακα.

• Χρόνια απόρριψη
  Αναπτύσσεται μήνες ή χρόνια μετά τη μεταμόσχευση. Προκαλεί προοδευτική ίνωση και αγγειακές αλλοιώσεις, με σταδιακή απώλεια της λειτουργίας του μοσχεύματος. Δεν είναι πλήρως αναστρέψιμη και αποτελεί πρόκληση για τη σύγχρονη ιατρική.

---

Ιδιαιτερότητες ανά ζωτικό όργανο

• Νεφρός

  • Υπεροξεία: εντός ωρών, με απότομη διακοπή διούρησης.

  • Οξεία: συνήθως 7–14 ημέρες, με αύξηση κρεατινίνης, μείωση διούρησης, ευαισθησία στην περιοχή του μοσχεύματος.

  • Χρόνια: μήνες ή χρόνια, με σταδιακή απώλεια λειτουργίας, υπέρταση και πρωτεϊνουρία.

• Ήπαρ

  • Οξεία: 5–30 ημέρες, με αύξηση τρανσαμινασών, ίκτερο, χολόσταση.

  • Χρόνια: μήνες–χρόνια, με χολαγγειοπάθεια και ίνωση.

• Καρδιά

  • Οξεία: κυρίως 2–8 εβδομάδες, με καρδιακή δυσλειτουργία, αρρυθμίες, πτώση κλάσματος εξώθησης.

  • Χρόνια: μήνες–χρόνια, με στεφανιαία αγγειοπάθεια και καρδιακή ανεπάρκεια.

• Πνεύμονας

  • Οξεία: 5–21 ημέρες, με δύσπνοια, υποξαιμία, ακτινολογικά διηθήματα.

  • Χρόνια: μήνες–χρόνια, με βρογχιολίτιδα-οργανούμενη πνευμονίτιδα (BOS) και προοδευτική δύσπνοια.

• Πάγκρεας

  • Οξεία: 1–6 εβδομάδες, με υπεργλυκαιμία, κοιλιακό άλγος, αυξημένη αμυλάση.

  • Χρόνια: σταδιακή απώλεια λειτουργίας, υποτροπή σακχαρώδους διαβήτη.

• Μυελός των οστών (ιδιαίτερη περίπτωση – νόσος μοσχεύματος έναντι ξενιστή, GvHD)

  • Οξεία: μέσα στις πρώτες 100 ημέρες, με εξάνθημα, διάρροια, ηπατική βλάβη.

  • Χρόνια: μετά τις 100 ημέρες, με συστηματικές αλλοιώσεις, σκληροδερμία, ανοσοανεπάρκεια.

---

Τι πρέπει να προσέχουν οι μεταμοσχευμένοι ασθενείς

• Συνεπής λήψη ανοσοκατασταλτικής αγωγής.

• Τακτικές εργαστηριακές και απεικονιστικές εξετάσεις.

• Άμεση επικοινωνία με τον θεράποντα ιατρό για κάθε ύποπτο σύμπτωμα (πυρετός, αλλαγές στις εργαστηριακές τιμές, δυσφορία ή πόνος στην περιοχή του μοσχεύματος).

• Προσοχή σε λοιμώξεις, που μπορεί να μιμούνται ή να επιβαρύνουν την απόρριψη.

---

Η γνώση σώζει ζωές
Η απόρριψη δεν σημαίνει πάντα απώλεια του μοσχεύματος. Με σωστή πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση και εξειδικευμένη θεραπεία, τα περισσότερα επεισόδια ελέγχονται αποτελεσματικά, χαρίζοντας στους ασθενείς πολύτιμα χρόνια υγείας και ποιότητας ζωής.