Κύηση και ουροποιητικό σύστημα

Κατά την διάρκεια της κύησης, όλο το ουροποιητικό σύστημα εμφανίζει κάποιες ανατομικές (δομικές) αλλά και λειτουργικές αλλαγές.

Οι ανατομικές μεταβολές σχετίζονται με το ότι το μέγεθος των νεφρών αυξάνει κατά 1-1.5 εκ. ενώ ο συνολικός τους όγκος αυξάνει κατά 30% και επιστρέφει στο προηγούμενο

μήκος  3-4 μήνες μετά τον τοκετό. Πιθανά αυξάνει από την αύξηση του νεφραγγειακού όγκου, της διαμέτρου δηλαδή των αγγείων του και του διάμεσου χώρου, χωρίς να αυξάνει «ιστολογικά» τον όγκο του. Σε ποσοστό από 45 έως και 90% των κυήσεων εμφανίζει «φυσιολογική» διάταση της πυέλου (το σημείο μέσα στο νεφρό που συλλέγονται τα ούρα πριν διοχετευτούν στους ουρητήρες) εξαιτίας της προγεστερόνης αλλά και της πίεσης που εξασκεί η μήτρα. Μπορεί ακόμα να έχουμε και διάταση των ουρητήρων (των σωληνακίων από το νεφρό προς την ουροδόχο κύστη), ιδιαίτερα δεξιά. Αυτές οι αλλαγές είναι ορατές στον υπέρηχο από το 2ο τρίμηνο και όλη αυτή η διάταση μπορεί να κατακρατήσει 200-300 κ.εκ. ούρων. Σε ότι αφορά την ουροδόχο κύστη, γίνεται πιο χαλαρή και υπάρχει παλινδρόμηση των ούρων από την κύστη προς τους ουρητήρες. Όλα τα παραπάνω επανέρχονται εντός του φυσιολογικού,  3 με 6 μήνες μετά τον τοκετό.

Οι λειτουργικές μεταβολές αφορούν την αγγειοδιαστολή, την πτώση της αρτηριακής πίεσης, την αύξηση της καρδιακής παροχής (το αίμα που «στέλνει» η καρδιά στην περιφέρεια) και την αύξηση της αιμάτωσης των νεφρών λόγω κύησης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του Ρυθμού Σπειραματικής Διήθησης (δηλαδή αυξάνει η νεφρική λειτουργία) και άρα την συνολική λειτουργία των νεφρών. Ο ΡΣΔ ξεκινά να αυξάνει την 4η εβδομάδα της κύησης και αυξάνει έως και 50% τα 2 πρώτα 3μηνα (GFR~150 ml/min). Στα αποτελέσματα της αυξημένης αυτής λειτουργίας συγκαταλέγονται η μείωση ουρίας ορού (<20 mg/dl), μείωση κρεατινίνης ορού (<0,5 mg/dl), ήπια λευκωματουρία [διπλασιασμός αποβαλλόμενης ποσότητας~300 mg/24h], μείωση επιπέδων ουρικού οξέος (από 6-12 ml/min σε 12-20 ml/min) (3-4 mg/dl).

Σε ότι αφορά στην αρτηριακή πίεση, έχουμε μείωση της κατά 10 mmHg περίπου, με μέγιστη εμφάνιση στο 2οτρίμηνο της κύησης και το ναδίρ των τιμών μεταξύ 18ης-24ης εβδομάδας. Η διαστολική πίεση μειώνεται κατά 7-10 mmHg  (1ο τρίμηνο) και επανέρχεται στα προ εγκυμοσύνης επίπεδα στο 3ο τρίμηνο ενώ η συστολική πίεση μεταβάλλεται λιγότερο.

Το επίπεδο της δίψας μειώνεται στην κύηση με αποτέλεσμα την κατακράτηση υγρών (6-8 L) και το χαμηλό νάτριο στο αίμα (υπονατριαιμία). Τα αίτια για αυτό είναι η αύξηση νερού σώματος σε σχέση με το νάτριο. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η έγκυος να εχει φυσιολογικά Na+ ορού κατώτερο κατά 5 mEq/L. Άλλες εργαστηριακές μεταβολές είναι και η γλυκοζουρία (σάκχαρο στα ούρα) χωρίς την ύπαρξη σακχαρώδη διαβήτη.

• Συμπτώματα από το ουροποιητικό κατά την κύηση

Μεταξύ των συνηθέστερων παραπόνων που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη συγκαταλέγονται η συχνουρία και η νυκτουρία. Επηρεάζουν 80-95% των γυναικών σε κάποιο σημείο κατά τη διάρκεια της κύησης. Ως συχνουρία εννοούμε όταν αυξάνει η συχνότητα της ούρησης κατά την διάρκεια της μέρας (> 7 φορές) και νυκτουρία όταν αυξάνει κατά την διάρκεια της νύχτας (=> 2 φορές). Συχνά αυτές οι ενοχλήσεις ξεκινούν ήδη από το πρώτο τρίμηνο. Η νυκτουρία αυξάνει όσο προχωρεί η κύηση. Επιπλέον ενδέχεται να εμφανιστεί ακράτεια αλλά και επιθυμία για ούρηση εξαιτίας της πίεσης της μήτρας στην ουροδόχο κύστη αλλά και της διαταραγμένης από την κύηση νευρομυϊκής λειτουργίας της. Οι διαταραχές αυτές πρέπει να βελτιωθούν εντός 6μηνου από τον τοκετό.

Όλα τα παραπάνω είναι «φυσιολογικές» προσαρμογές του ουροποιητικού γενικά και του νεφρού ειδικότερα στην κύηση. Η κατανόηση τους είναι πολύ σημαντική για την ορθότερη κατανόηση των παθολογικών επιπλοκών που συνδέουν νεφρική δυσλειτουργία και κύηση.

Επιστημονική Ομάδα Ομίλου Νεφρολογικών Κέντρων Mesogeios

• Βιβλιογραφία
• 1. Jeyabalan A, Conrad KP. Renal function during normal pregnancy and preeclampsia. Front Biosci. 2007 Jan 1;12:2425-37. Review. PubMed PMID: 17127252.
• 2. Thornburg KL, Jacobson SL, Giraud GD, Morton MJ. Hemodynamic changes in pregnancy. Semin Perinatol. 2000 Feb;24(1):11-4. Review. PubMed PMID: 10709851.
• 3. Schobel HP. Pregnancy-induced alterations in renal function. Kidney Blood Press Res. 1998;21(2-4):274-6. Review. PubMed PMID: 9762855.
• 4. Sibai BM, Frangieh A. Maternal adaptation to pregnancy. Curr Opin Obstet Gynecol. 1995 Dec;7(6):420-6. Review. PubMed PMID: 8620073.
• 5. Davison JM. Kidney function in pregnant women. Am J Kidney Dis. 1987 Apr;9(4):248-52. Review. PubMed PMID: 3554993.
• 6. Wilber JF. Alterations of endocrine function in pregnancy. Med Clin North Am. 1968 Mar;52(2):253-62. Review. PubMed PMID: 4872208.
• 7. Davison JM, Lindheimer MD. Volume homeostasis and osmoregulation in human pregnancy. Baillieres Clin Endocrinol Metab. 1989   Aug;3(2):451-72. Review. PubMed PMID: 2698144.

8. Comprehensive Clinical Nephrology, 5th Edition by Richard J. Johnson, MD, John Feehally, DM, FRCP and Jurgen Floege, MD, FERA

http://www.mesogeios.gr