Γίνε δότης, χάρισε ζωή!

Στην Κύπρο υπάρχουν περισσότεροι από 600 ασθενείς με χρόνια προβλήματα υγείας, όπως χρόνια νεφρική, καρδιακή, ηπατική και αναπνευστική ανεπάρκεια. Οι περισσότεροι εξ αυτών υποβάλλονται σε κάποιας μορφής κάθαρση στη χώρα μας ή βρίσκονται σε κέντρα στο εξωτερικό

Με κεντρικά μηνύματα-συνθήματα

«Γίνε δότης οργάνων, δώρισε ζωή» και «Θέλω να ζήσω! Μπορείς να βοηθήσεις;», το Συμβούλιο Μεταμοσχεύσεων και η Υπηρεσία Συντονισμού Μεταμοσχεύσεων του Υπουργείου Υγείας μάς καλούν να εγγραφούμε στο Εθνικό Μητρώο Δυνητικών Δοτών Οργάνων.

Όπως χαρακτηριστικά τονίζεται σε σχετικό έντυπο που ετοίμασε το Συμβούλιο Μεταμοσχεύσεων, στο οποίο απαντώνται τα βασικά ερωτήματα γύρω από το θέμα της δωρεάς οργάνων, «η δωρεά ανθρώπινου οργάνου από ζώντα ή μετά θάνατον δότη γίνεται εθελοντικά, χωρίς όρους και ανταλλάγματα. Πρόκειται για μία πράξη ανθρωπισμού και ανθρώπινης αλληλεγγύης», προστίθεται.

Με την όλη προσπάθεια το Συμβούλιο Μεταμοσχεύσεων προσπαθεί να ευαισθητοποιήσει το κοινό σχετικά με τη δωρεά οργάνων, αφού η χώρα συγκαταλέγεται στις χαμηλότερες θέσεις παγκοσμίως σε ό,τι αφορά τον αριθμό των εθελοντών δοτών οργάνων, παρά την πρωτιά στους δυνητικούς δότες μυελού των οστών.

Η κατάσταση στη χώρα μας

Σε δηλώσεις της στη «Σημερινή» της Κυριακής η Συντονίστρια Μεταμοσχεύσεων Χρυστάλλα Δεσπότη ανέφερε πως στην Κύπρο υπάρχουν περισσότεροι από 600 ασθενείς με χρόνια προβλήματα υγείας, όπως χρόνια νεφρική, καρδιακή, ηπατική και αναπνευστική ανεπάρκεια. Οι περισσότεροι εξ αυτών, σημείωσε, υποβάλλονται σε κάποιας μορφής κάθαρση στη χώρα μας ή βρίσκονται σε κέντρα στο εξωτερικό, με υποστηριζόμενες θεραπείες της καρδιάς, του ήπατος και των πνευμόνων, αναμένοντας ένα μόσχευμα που θα τους προσφέρει ξανά την ελπίδα για ζωή.

Παρόλο που η ευαισθησία του Κύπριου πολίτη για τη δωρεά νεφρού από ζώντα δότη κατατάσσει την Κύπρο στις υψηλότερες θέσεις στην Ευρώπη, συνέχισε, η δωρεά οργάνων μετά θάνατον τη βρίσκει στις χαμηλότερες. Κάθε χρόνο στα νοσοκομεία μας καταγράφονται περίπου 2.600 θάνατοι. Σε αυτόν τον αριθμό περιλαμβάνονται περίπου 25 αποβιώσαντες (1-1,5%), που πιθανόν να ήταν δυνητικοί δότες οργάνων.

«Η αποδοχή της ιδέας για δωρεά οργάνων μπορεί να αυξήσει τη συναίνεση και την τελική απόφαση για δωρεά», εξήγησε και τόνισε πως «το μόσχευμα αποτελεί αγαθό ανεκτίμητης αξίας που προέρχεται από τον άνθρωπο και καταλήγει στον άνθρωπο. Η δυνατότητα για διεξαγωγή μεταμοσχεύσεων και προσφοράς ζωής σε συνάνθρωπό μας εξαρτάται αποκλειστικά από τη στάση της κοινωνίας στο θέμα της δωρεάς οργάνων», υπέδειξε.

Δωρεά οργάνων

Αναφερόμενη στη δωρεά οργάνων η κ. Δεσπότη είπε πως πρόκειται για μια διαδικασία, κατά την οποία γίνεται μεταφορά υγιούς οργάνου από θανόντα ή εν ζωή δότη σ’ έναν σοβαρά πάσχοντα λήπτη που έχει υποστεί βλάβη οργάνου, με σκοπό την αποκατάσταση της λειτουργίας τού οργάνου αυτού. Όπως είναι γνωστό, η μεταμόσχευση μπορεί να σώσει τη ζωή ενός ασθενούς και να βελτιώσει σημαντικά την υγεία και την ποιότητα ζωής του. Αν και πρόκειται για πράξη αγάπης και προσφοράς προς τον συνάνθρωπό μας, υπέδειξε, εναπόκειται στη γενναιοδωρία των δωρητών ή/και στη συγκατάθεση των οικογενειών τους, αν επιθυμούν να χαρίσουν ζωή σε ασθενείς που χρειάζονται μεταμόσχευση.

Σε σχέση με τη μεταμόσχευση οργάνων, είπε πως πρόκειται για μια διαδικασία, κατά την οποία, υγιή όργανα μεταφέρονται από έναν εκλιπόντα (νεκρό) ή ζώντα δότη σ’ έναν χρονίως πάσχοντα ασθενή με σκοπό την αποκατάσταση της λειτουργίας κάποιου οργάνου του που βρίσκεται σε ανεπάρκεια. «Η μεταμόσχευση αποτελεί μιαν από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις της ιατρικής του 20ού αιώνα και έχει καθιερωθεί πλέον ως μια αποτελεσματική θεραπευτική πρακτική. Επιτρέπει την αποκατάσταση των λειτουργιών των οργάνων που βρίσκονται σε ανεπάρκεια», συμπλήρωσε.

Η κυπριακή νομοθεσία

Όσον αφορά την κυπριακή νομοθεσία, ανέφερε πως «στην Κύπρο η δωρεά και μεταμόσχευση οργάνων διέπεται από τον Νόμο 127(Ι)2012 -"ο περί Αφαιρέσεων και Μεταμοσχεύσεων Νόμος του 2012" και ο "Τροποποιητικός Νόμος 102(Ι)2014". Σύμφωνα με τη νομοθεσία, αν ο δυνητικός πτωματικός δότης δεν είχε εκφράσει τη συναίνεσή του ή την άρνησή του, διενεργείται αφαίρεση οργάνων εφόσον συγκατατίθεται ο νενομισμένος αντιπρόσωπός του. Η σειρά προτεραιότητας, σε περίπτωση ασυμφωνίας, όπως αναφέρεται είναι: (α) σύζυγος, (β) ενήλικο τέκνο, (γ) γονέας ή ασκών την κηδεμονία/επιμέλεια, (δ) αδελφός/ή, (ε) παππούς, (στ) εγγονός/η, (ζ) πατριός ή μητριά, (η) ετεροθαλής αδελφός, (θ) φίλος από στενή προσωπική σχέση», εξήγησε περαιτέρω.

Οι προϋποθέσεις

Ερωτηθείσα εάν μπορεί ο καθένας από εμάς να γίνει δότης ιστών και οργάνων μετά θάνατον, η κ. Δεσπότη απάντησε αρνητικά. «Βασική και απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορεί ένας εκλιπών να γίνει δότης οργάνων είναι να "καταλήξει"  διασωληνωμένος σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) και στη συνέχεια να διαγνωσθεί επίσημα ο εγκεφαλικός του θάνατος. Τα όρια ηλικίας που είχαν τεθεί παλαιότερα έχουν ξεπεραστεί, λόγω του ότι η ιατρική είναι μία συνεχώς εξελισσόμενη επιστήμη. Άλλωστε, σημαντική είναι η βιολογική και όχι η χρονολογική ηλικία, γι’ αυτό τόσο τα βρέφη όσο και οι υπερήλικες μπορούν να δώσουν όργανα. Κάποιο πρόβλημα υγείας δεν αποτελεί πάντα αντένδειξη για να γίνει κανείς δωρητής οργάνων, ενώ η απόφαση για το αν τα όργανα είναι κατάλληλα ή όχι για μεταμόσχευση, λαμβάνεται από την ομάδα τη δεδομένη στιγμή της δωρεάς», υπογράμμισε. Κληθείσα δε να αναφέρει πώς πιστοποιείται ο θάνατος, εξήγησε: «Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η διάγνωση του εγκεφαλικού θανάτου από δύο ειδικούς ιατρούς (Εντατικολόγο, Νευρολόγο, Νευροχειρουργό, Αναισθησιολόγο, Καρδιολόγο, Πνευμονολόγο, Γενικό Παθολόγο) με συγκεκριμένη τυποποιημένη διαδικασία εξέτασης. Αυτή η διαδικασία επαναλαμβάνεται με μεσοδιάστημα τουλάχιστον 6 ωρών.

Εάν κριθεί αναγκαίο μπορεί να διεξαχθούν και άλλες, κυρίως, απεικονιστικές εξετάσεις. Όταν ολοκληρωθεί και η δεύτερη εξέταση, σημειώνεται και η ώρα θανάτου. Στους ιατρούς που διεξάγουν τη διαδικασία διάγνωσης του εγκεφαλικού θανάτου, δεν συμμετέχει ιατρός μεταμοσχευτικής ομάδας, επειδή η διαδικασία της διάγνωσης του εγκεφαλικού θανάτου είναι και πρέπει να είναι ανεξάρτητη από το ενδεχόμενο της δωρεάς οργάνων. Δεν έχει ποτέ δημοσιευθεί έγκυρη και τεκμηριωμένη περίπτωση ατόμου που να έχει διαγνωσθεί με εγκεφαλικό θάνατο με την ενδεδειγμένη διαδικασία, ενώ δεν ήταν εγκεφαλικά νεκρό. Δημοσιεύματα στον Τύπο για τέτοιες περιπτώσεις βασίζονται σε ατελή πληροφόρηση για το τι σημαίνει εγκεφαλικός θάνατος, με αποτέλεσμα να υπάρχει σύγχυση του εγκεφαλικού θανάτου με άλλες καταστάσεις, όπως κώμα και φυτική κατάσταση».

Ο εγκεφαλικός θάνατος

Απαντώντας δε στο ερώτημα τι είναι ο εγκεφαλικός θάνατος, η Συντονίστρια Μεταμοσχεύσεων είπε: «Εγκεφαλικός θάνατος είναι η μόνιμη, μη αναστρέψιμη απώλεια της λειτουργίας του εγκεφάλου, που περιλαμβάνει τη συνείδηση και όλες τις λειτουργίες του εγκεφαλικού στελέχους, περιλαμβανομένης και της αναπνοής. Δηλαδή, καμία εγκεφαλική λειτουργία δεν μπορεί ποτέ να επανέλθει.

Αυτό συμβαίνει μετά από ανεπανόρθωτη βαριά βλάβη του εγκεφάλου. Ο θάνατος του εγκεφάλου είναι και ο θάνατος του ατόμου, έννοια που είναι ευρέως αποδεκτή διεθνώς. Εάν το άτομο υποστεί εγκεφαλικό θάνατο ενώ βρίσκεται σε τεχνητή υποστήριξη της αναπνοής με αναπνευστήρα σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ), τότε είναι δυνατή η διατήρηση της λειτουργίας των βιολογικών του οργάνων μόνο μέσω τεχνητών μέσων. Μόνος ηθικά και νομικά αποδεκτός σκοπός της διατήρησης οργάνων ενός νεκρού με αυτόν τον τρόπο είναι η πιθανή δωρεά οργάνων».

Η διαδικασία

Ερωτηθείσα, εξάλλου, να αναφέρει πώς οργανώνεται η διαδικασία δωρεάς οργάνων προς μεταμόσχευση, η κ. Δεσπότη είπε πως «απαραίτητη προϋπόθεση για την έναρξη οποιασδήποτε διαδικασίας είναι η πιστοποίηση του εγκεφαλικού θανάτου (Ν. 127/2012). Σύμφωνα με τον Νόμο, μετά από την πιστοποίηση του εγκεφαλικού θανάτου και εφόσον οι λειτουργίες ορισμένων οργάνων διατηρούνται με τεχνητά μέσα, ο Συντονιστής Μεταμοσχεύσεων, σε συνεργασία με τους υπεύθυνους ιατρούς που διαπίστωσαν τον εγκεφαλικό θάνατο ή/και με τη βοήθεια ψυχολόγου, ενημερώνει τους συγγενείς του εκλιπόντος για τη δυνατότητα δωρεάς ιστών και οργάνων με σκοπό τη μεταμόσχευση, ώστε να ληφθεί η συναίνεση ή η άρνησή τους, όπως προβλέπεται από το Εδάφιο 3 του Άρθρου 20. Aν ο εκλιπών είχε αποκλείσει τη δωρεά οργάνων όσο βρισκόταν εν ζωή, τότε σταματά η διαδικασία δωρεάς οργάνων.

Διαφορετικά, κατόπιν γραπτής συναίνεσης της οικογένειάς του, ενεργοποιείται η διαδικασία της δωρεάς από τον δότη στους υποψήφιους λήπτες και συντονίζεται από τον Συντονιστή Μεταμοσχεύσεων. Το Συμβούλιο Μεταμοσχεύσεων Κύπρου, ως κεντρικός συντονιστικός φορέας, επιβλέπει και διασφαλίζει την ποιότητα σε όλες τις διαδικασίες, από την αφαίρεση των οργάνων μέχρι τη μεταμόσχευση», εξήγησε ακόμη.

Ζων δότης

Αναφορικά με τη διαδικασία δωρεάς οργάνων από ζώντα δότη, η κ. Δεσπότη είπε πως στη χώρα μας μπορεί να γίνει μεταμόσχευση μόνο για νεφρό και πάγκρεας. Ως προς το ποια άτομα μπορούν να γίνουν δότες, εξήγησε πως άτομα άνω των 18 ετών μπορούν να θεωρηθούν ως δυνητικοί δότες. «Δεν υπάρχει ανώτατο όριο ηλικίας, φτάνει οι δότες να πληρούν τα κριτήρια που επιβεβαιώνουν ότι είναι σε θέση να δωρίσουν νεφρό. Στην Κύπρο εφαρμόζονται αυστηρά κριτήρια που έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή σε μεγάλες χώρες στο εξωτερικό.

Σύμφωνα με το άρθρο του Ν. 127/2012, αφαίρεση οργάνου από ζώντα δότη επιτρέπεται μόνον όταν πρόκειται να γίνει μεταμόσχευση σε σύζυγο ή σε συγγενή μέχρι τρίτου βαθμού συγγένειας ή σε περίπτωση που ο δότης έχει στενή προσωπική σχέση με τον λήπτη, η οποία διαπιστώνεται από το Συμβούλιο Μεταμοσχεύσεων. Άρα οι δότες μπορεί να είναι: γονείς, αδέλφια, σύζυγοι, θείοι/θείες, τέκνα, ξαδέλφια, φίλοι. Η δωρεά οργάνου γίνεται εθελοντικά, χωρίς όρους, αμοιβή ή αντάλλαγμα».

Πώς μπορείς να εγγραφείς

Η κ. Δεσπότη απηύθυνε κάλεσμα σε όσους επιθυμούν να εγγραφούν στο Εθνικό Μητρώο Δυνητικών Δοτών Οργάνων, να το πράξουν. Εξηγώντας την όλη διαδικασία, είπε πως «εάν κάποιος έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο, μπορεί εύκολα να βρει στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Υγείας το έντυπο πατώντας στο χαρακτηριστικό εικονίδιο καρδιάς και να συμπληρώσει ηλεκτρονικά ή να εκτυπώσει τη φόρμα και να την αποστείλει με φαξ ή ταχυδρομείο στη διεύθυνση που αναγράφεται στο έντυπο.

Επίσης μπορεί κάποιος να συμπληρώσει το έντυπο "Θέλω να ζήσω" που έχει εκδοθεί από το Υπουργείο Υγείας και να το αποστείλει με φαξ στο 22603777 ή ταχυδρομείο στη διεύθυνση: Εθνικό Μητρώο Δυνητικών Δοτών Οργάνων και Ιστών, Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας, Παλαιός Δρόμος Λευκωσίας - Λεμεσού, αρ. 215, 2029 Στρόβολος», κατέληξε. Για περισσότερες πληροφορίες: Γραφείο Συντονισμού Μεταμοσχεύσεων, Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας , τηλ: 22603492.

http://www.sigmalive.com