Νάτριο και Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια

Το νάτριο είναι ένας βασικός ηλεκτρολύτης του σώματος μας και είναι ένα από τα πλέον βασικά συστατικά της ανθρώπινης διατροφής. Είναι το κύριο συστατικό του επιτραπέζιου αλατιού.

•  
• Έχω νεφρική ανεπάρκεια. Πρέπει να περιορίσω το αλάτι;
• Ναι! Είναι βασικό να γίνει αυτό! Όταν πάσχουμε από νεφρική ανεπάρκεια, το παραπάνω νάτριο (αλάτι) συσσωρεύεται στον οργανισμό και δημιουργεί σειρά προβλημάτων.
•  
• Και τι θα κερδίσω από τον περιορισμό αλατιού (νατρίου);
• Το περίσσιο αλάτι στον οργανισμό προάγει την κατακράτηση νερού (σε μια προσπάθεια του οργανισμού να το «αραιώσει»). Αυτό φαίνεται από το οίδημα (πρήξιμο) αρχικά στα πόδια και σταδιακά και στον πνεύμονα, πράγμα που οδηγεί σε δύσπνοια. Με την μείωση της ποσότητας του νατρίου, τα προβλήματα αυτά μειώνονται ή εξαφανίζονται και είναι πιο εύκολα στην διαχείριση τους. Το λίγο αλάτι, βοηθά να δουλεύουν οι νεφροί πιο «ήπια» χωρίς να αναγκάζονται να υπερλειτουργούν (άρα να καταστρέφονται και πιο γρήγορα), μειώνει τον σχηματισμό λίθων στους νεφρούς και  βοηθά την δομή των οστών.
•  
• Έχει σχέση το αλάτι με την υπέρταση μου;
• Ναι έχει για την συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών με υπέρταση και για όλους σχεδόν με υπέρταση και χρόνια νεφρική νόσο. Η μείωση του στην δίαιτα οδηγεί σε μείωση της αρτηριακής πίεσης. Η μετατροπή της δίαιτας με υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι, σε δίαιτα με λίγο αλάτι μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση από 4 έως και 7 mmHg αρχικά. Η μείωση αυτή μπορεί να γίνει και περισσότερη ακόμα σε επόμενα χρόνια υπό δίαιτα φτωχή σε αλάτι, με ένα τεράστιο κέρδος στις καρδιοαγγειακές επιπλοκές. Επίσης το λιγότερο αλάτι βοηθά την αντιυπερτασική αγωγή να είναι πιο αποτελεσματική, δηλαδή με ίδια δόση φαρμάκου, έχουμε μεγαλύτερη μείωση στην πίεση σε άτομα με χαμηλή ποσότητα αλατιού στην δίαιτα.
•  
• Εάν δεν αλατίζω τα φαγητά μου είναι αρκετό αυτό;
• Όχι δεν είναι. Το αλάτι βρίσκεται και σε πολλά άλλα μέρη όπως σε όλα τα επεξεργασμένα τρόφιμα (κονσέρβες, προμαγειρευμένα φαγητά, φαγητά εστιατορίων και ταχυφαγείων “fastfood”) αλλά και σε τυριά, στο ψωμί (από 290 έως 535 mgNa ανά 100 γρ ψωμιού), αλλαντικά, προσθετικά που βελτιώνουν την γεύση του φαγητού ή προϊόντα που βοηθούν την παρασκευή διαφόρων ζωμών.
•  
• Πώς μπορώ να μειώσω το αλάτι στην δίαιτα μου;
• · Απομακρύνετε την αλατιέρα από το τραπέζι.
• · Μαγειρεύετε χωρίς αλάτι το φαγητό σας. Εάν είναι αδύνατο να μην το καταναλώσετε, προσθέστε ελάχιστο αλάτι στο πιάτο σας (η συνολική ποσότητα αλατιού που θα φάτε θα είναι πολύ λιγότερη από αυτή που θα τρώγατε εάν αλατίζατε το φαγητό κατά την παρασκευή του).
• · Αποφύγετε τρόφιμα όπως πατατάκια, γαριδάκια, έτοιμες σάλτσες και λοιπές επεξεργασμένες τροφές, οι οποίες, προκειμένου να διατηρηθούν, εμπεριέχουν μεγάλες ποσότητες νατρίου.
• · Μειώνετε σταδιακά στο μισό το αλάτι που βάζετε κανονικά στα διάφορα φαγητά που μαγειρεύετε και έτσι θα αρχίσουν να σας αρέσουν και γευστικά πιο πολύ τα λιγότερο αλατισμένα φαγητά.
• · ΑΠΟΦΥΓΕΤΕ υποκατάστατα αλατιού, αυτό ισχύει ειδικά για τα άτομα με νεφρική ανεπάρκεια, γιατί τις περισσότερες φορές αυτά είναι χλωριούχο κάλιο (που είναι επικίνδυνο με ΧΝΝ) ή απλά είναι αλάτι με διαφορετικό χρώμα!
• · Αποφύγετε τα προπαρασκευασμένα φαγητά ή  φαγητά από fastfood.
• · Διαβάζετε τις ετικέτες από τα τρόφιμα για την περιεκτικότητα τους σε αλάτι (νάτριο ή sodium). Ψάξτε και βρείτε στα ράφια των καταστημάτων τροφίμων προϊόντα με χαμηλή περιεκτικότητα σε νάτριο.
• · Αποφύγετε τα αλλαντικά.
• · Καταναλώστε  λίγο ψωμί ή ανάλατο (υπάρχει στο εμπόριο)
•  
• Πώς μπορώ να κάνω τα φαγητά μου νόστιμα, χωρίς αλάτι όμως;
• Ο σκοπός είναι να αφήσουμε «στην άκρη» το αλάτι, όχι την γεύση. Έρευνες έδειξαν ότι η γεύση στο αλάτι είναι κάτι το επίκτητο και ότι η επιθυμία για αλάτι είναι λιγότερο έντονη μετά από λίγες εβδομάδες στέρησής του. Μπορούμε λοιπόν να χρησιμοποιούμε λαχανικά, μπαχαρικά, κρεμμύδι, σκόρδο, ξύδι, λεμόνι κλπ.
•  
• Κάνω αιμοκάθαρση. Πόσο αλάτι πρέπει να καταναλώνω;
• Η ποσότητα αλατιού που επιτρέπεται να παίρνει κάθε αιμοκαθαιρόμενος ασθενής  καθημερινά δεν πρέπει να ξεπερνά τα 60-80 mEq δηλαδή 3.5-4.5 gr. Αυτό αντιστοιχεί στην ποσότητα που λαμβάνετε από τις τροφές, όταν δεν βάζουμε καθόλου αλάτι.
•  
• Κάνω αιμοκάθαρση. Γιατί πρέπει να περιορίσω και εγώ το αλάτι;
• Γιατί η κατανάλωση περίσσιου αλατιού, παραπάνω από αυτή που σας «επιτρέπει» ο θεράπων νεφρολόγος σας:
• · αυξάνει το αίσθημα της δίψας
• · αυξάνει το «βάρος» από την μια θεραπεία αιμοκάθαρσης στην επόμενη
• · αυξάνει την αρτηριακή πίεση
• · δημιουργεί δύσπνοια
•  

• Επιστημονική Ομάδα Ομίλου Νεφρολογικού Κέντρων Mesogeios 
•  
• Βιβλιογραφία
• 1. U.S. Department of Health and Human Services and U.S. Department of Agriculture. Dietary Guidelines for Americans, 2005. 6. Washington D.C: U.S. Government Printing Office; 2005.
• 2. Institute of Medicine. Water, Potassium, Sodium, Chloride and Sulfate. Washington, D.C: National Academy Press; 2004. Dietary Reference Intakes.
• 3. U.S. Department of Agriculture, Agricultural Research Service. Nutrient Intakes from Food. Mean Amounts Consumed per Individual, One Day, 2005–2006. [Accessed on: 1/10/2010]. Available: www.ars.usda.gov/ba/bhnrc/fsrg.
• 5. Intersalt: an international study of electrolyte excretion and blood pressure. Results for 24-hour urinary sodium and potassium excretion. Intersalt Cooperative Research Group. BMJ. 1988; 297:319–328. [PMC free article] [PubMed]
• 6. Kalantar-Zadeh K, Kopple JD, Deepak S, Block D, Block G. Food intake characteristics of hemodialysis patients as obtained by food frequency questionnaire. J Ren Nutr. 2002; 12:17–31. [PubMed]
• 7. Aviv A. Salt and hypertension: the debate that begs the bigger question. Arch Intern Med. 2001; 161:507–510.[PubMed]
• 8. Weir MR. Is it the low-protein diet or simply the salt restriction? Kidney Int. 2007;71:188–190.

http://www.mesogeios.gr